Uroczyste zakończenie roku akademickiego

W dniu 7 czerwca w sali Miejskiego Domu Kultury licznie zebrali się Słuchacze i Sympatycy Uniwersytetu Trzeciego Wieku, aby uczestniczyć w uroczystym zakończeniu roku akademickiego. Prezes Stowarzyszenia UTW serdecznie powitała przybyłych, między innymi zaszczycili nas swoją obecnością; – prof. dr hab. Czesław Śłusarczyk, Prorektor ds. Studenckich i Kształcenia ATH, – Czesława Wojewodzic – Prezes Stowarzyszenia Gospodyń Wiejskich w Andrychowie, radna powiatu wadowickiego, – Bogumiła Zacny-Sporysz  – Prezes Andrychowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, – Bogumił Grabowski – Przewodniczący Rady Nadzorczej ASM, – Janusz Ślesak – Przewodniczący Rady Programowo-Naukowej UTW, – Krystyna Korbut-Płonka – Członek Miejskiej Rady Seniorów, – Leon Ferfecki  – Członek Rady Programowo-Naukowej UTW, – dr Adam Świderski – Członek Rady Programowo-Naukowej UTW, – Zofia Oboza – Sekretarz Miejskiej Rady Seniorów, – Wiesław Ogórek – Prezes Koła PTTK „Chałupa” przy ASM w Andrychowie.   

Po przywitaniu przybyłych pani Prezes przedstawiła prof. dr hab. Jacka Chrobaczyńskiego historyka, profesora zwyczajnego w Katedrze Historii Najnowszej, krakowskiego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, który gości u nas jako wykładowca po raz drugi, tym razem z tematem "O czym dzisiaj mówi nam cezura 1918 roku".

Jest on członkiem Pracowni Dziejów i Kultury Mniejszości Narodowych i Etnicznych w IH UP, współpracownikiem Państwowego Muzeum Auschwitz -Birkenau, Instytutu Pamięci Narodowej, współorganizatorem Kongresu: Polska –Rosja. Trudne sprawy. Trzy narracje: historia–literatura–film (Kraków 5–7 października 2010) oraz II Kongresu Zagranicznych Badaczy Dziejów Polski (Kraków 2012).

Zajmuje się najnowszą historią Polski ze szczególnym uwzględnieniem okresu drugiej wojny światowej i okupacji niemieckiej oraz sowieckiej, historią regionalną i lokalną, historią XX-wiecznego Krakowa, dziejami wojennego i konspiracyjnego szkolnictwa polskiego (1939–1945), postawami i zachowaniami społeczeństwa, ich codziennością i prywatnością, stosunkami polsko–żydowskimi, holokaustem, biografistyką, socjo-i psychohistorią, antropologią historyczną. Jest autorem bardzo wielu artykułów publikowanych w wydawnictwach naukowych różnych uniwersytetów, czasopismach naukowych, publikacjach Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau i Fundacji na rzecz Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu czy wydawnictwach Instytutu Pamięci Narodowej.

Napisał kilkanaście książek m.in. -Compiègne 1940. Klęska Francji w recepcji i postawach społeczeństwa  polskiego (2010) -Historyk przed sądem. Kilka uwag o historii, prawie i moralności (2011) -Dramatyczny rok 1943. Postawy i zachowania społeczeństwa polskiego w rozstrzygającym roku II wojny światowej. (2012) -Dwie klęski. Wrześniowy syndrom 1939 i klęska Francji 1940   w postawach, zachowaniach i nastrojach społeczeństwa polskiego.  Próba retrospekcji i komparatystyki.  Kontrowersje i dylematy. (2015) -Konteksty przełomu 1944-1945. Społeczeństwo wobec wojennych  rozstrzygnięć (2015) -Postawy–zachowania–nastroje (2016)

Jest autorem bardzo wielu artykułów publikowanych w wydawnictwach naukowych różnych uniwersytetów, czasopismach naukowych, publikacjach Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau i Fundacji na rzecz Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu czy wydawnictwach Instytutu Pamięci Narodowej.

W tym roku obchodzimy setną rocznicę odzyskania niepodległości i właśnie przyczyny i okoliczności tego faktu przedstawił nam wykładowca w swoim wystąpieniu. Podkreślił, że historia jest jedną z najtrudniejszych dyscyplin naukowych, choćby z tego powodu, iż nie jest możliwe powtórzenie już zaistniałego zdarzenia, tak jak to dzieje się w innych dziedzinach.

Rozpoczął od wyjaśnienia dlaczego w XVIII wieku Polska, jedno z największych państw w Europie, przestała istnieć. Nieograniczone przywileje szlachty (7% społeczeństwa), brak wolności osobistej chłopów, niezdolność wprowadzenia reform, słabość militarna oraz agresywność sąsiadów to główne przyczyny upadku państwa. Terytorium podzielono na trzy państwa, trzy różne systemy polityczne, w których chłopi zwolnieni zostali z poddaństwa. Rozpoczął się znaczący okres dla rozwoju społeczeństwa, czemu sprzyjało inne myślenie ideologiczne i społeczne. W Europie na przełomie XVIII i XIX wieku następuje rozwój przemysłu, pojawia się kolonializm, tworzą się silne organizmy państwowe (np. Niemcy), pojawiają się rewolucje robotnicze. One przygotowują pole do wybuchu wojny i potem rewolucji w 1917 roku. Pod koniec XIX wieku zaznaczyły się silne nacjonalistyczne tendencje formowania państwa. W tej sytuacji dojrzewa idea tworzenia państwa polskiego, co krystalizuje się pod koniec wojny. Tu pojawiają się dwie wielkie postaci: Józef Piłsudski i Roman Dmowski. Tworzą się dwa silne obozy rywalizujące ze sobą. Tak więc cezura roku 1918 to wynik sytuacji politycznej zewnętrznej, ale też czynnik wewnętrzny. Powstaje państwo uznawane w świecie. Do 1926 roku jest państwem demokratycznym, po przewrocie majowym tworzy się państwo autorytarne. Po śmierci Piłsudskiego w 1935 roku następuje rywalizacja o władzę. W tym czasie Niemcy już szykują się do wojny i rozpoczynają ją, a wkrótce Rosja również staje się najeźdźcą. Z najeźdźcy zmienia się w napadniętego, by w końcu ogłosić się zwycięzcą. W roku 1945 powstaje państwo polskie, niesuwerenny podmiot państwa narodowego jako finalna rozgrywka II wojny światowej.

Na zakończenie wykładu słuchacze mieli możliwość zadawania pytań, z czego chętnie skorzystali.